Podstawy Magii lekcja 14/20 część 2

Lekcja 14 C. D.

Warsztat pracy… (part II)

Ołtarz:
Ołtarz w tradycji Magii nie musi odpowiadać klasycznemu pojmowaniu tego słowa. Zasadniczo jest to wydzielony fragment przestrzeni wewnątrz kręgu, zawierający kompozycję przedmiotów rytualnych. Zazwyczaj orientuje się go w centrum lub po północnej stronie kręgu. Symbolika ołtarza nawiązuje do symboliki stołu i niesie ze sobą różnorakie znaczenia. Jest on przede wszystkim miejscem środka – tak przestrzeni go zawierającej (domu, polany, świątyni), jak i całej rzeczywistości. „W przestrzeni domowej stół nie zawsze zajmował miejsce środkowe (geometrycznie), ale i wyznaczał punkt centralny i święty domostwa o wyraźnie mediacyjnym charakterze. (...) Stół wiąże się z domowymi bóstwami, ale też z obecnością świętości.” Ołtarz jako miejsce sprawowania ofiary jest centrum przestrzeni rytualnej, miejscem najświętszym ze świętych, które winno być traktowane z czcią i szacunkiem. W Magii istnieją reguły dotyczące rozmieszczenia narzędzi rytualnych. Lewa strona, tradycyjnie przypisywana pierwiastkowi żeńskiemu, powinna zawierać przedmioty kojarzone z zasadą żeńską: kielich, czarną świecę, misę z wodą. Prawa strona, przypisana pierwiastkowi męskiemu, analogicznie zawierać powinna nóż rytualny, białą świecę, misę z solą. Środek ołtarza jako symboliczne połączenie zasady męskiej i żeńskiej zawiera kocioł i różdżkę. Dodatkowo na ołtarzu znajdować się mogą, w zależności od potrzeb, kamienie szlachetne, święte rośliny, talizmany i symbole ochronne.

Różdżka (kostur):
Nie ma chyba przedmiotu bardziej kojarzącego się z magią niż różdżka. Od dziecięcych bajek po świat Harry'ego Pottera jest ona podstawowym atrybutem maga. Tradycja ta pojmowana jest nad wyraz dosłownie; różdżka jest jednym z najważniejszych narzędzi towarzyszących magii i rytuałom. Zasady wielu magów nakazują sytuowanie różdżki w centralnym miejscu ołtarza, a także wycinanie na jej powierzchni symboli ochronnych, mających jakoby zwiększyć jej użyteczność w praktykach magicznych. Określone są też gatunki drzew, z jakich można wykonać narzędzie; najczęściej używany jest czarny bez, brzoza, dąb i jemioła. Drzewom tym w kulturze europejskiej przypisuje się silne właściwości magiczne: czarny bez miał umożliwiać nawiązywanie kontaktów z demonami, brzoza wykorzystywana była w obrzędach uświęcających rozpoczęcie nowego cyklu wegetacyjnego, dąb spełniał funkcję pośrednika między światem boskim i ludzkim, jemioła wiązana była ze sferą śmierci i zaświatów. Różdżka, jako podstawowe narzędzie magiczne, jest przedmiotem bardzo osobistym i powinna być „zestrojona” z użytkownikiem. Niewskazane jest pożyczanie, a nawet dotykanie nieswojej różdżki. Ma to związek z tradycyjną obawą przez skalaniem przedmiotu należącego do sfery sacrum poprzez kontakt z rzeczami ze sfery profanum. Ważną praktyką przy samodzielnym wykonaniu różdżki jest poproszenie drzewa o zgodę na odcięcie upatrzonej gałązki, co ma umożliwić lepszą współpracę pomiędzy praktykującym a narzędziem. Widać tu pozostałości pogańskich praktyk dotyczących obchodzenia się ze świętymi zwierzętami i roślinami. Naruszenie przedmiotu bądź zwierzęcia posiadającego moc jest opatrzone tabu i wymagane jest uzyskanie symbolicznej zgody na ów akt, w przeciwnym razie mógłby się on obrócić przeciw magowi. W niektórych praktykach stosowane jest upuszczenie niewielkiej ilości krwi na odłamaną gałązkę, co ma stworzyć więź pomiędzy różdżką i jej właścicielem. Różdżka jest utożsamiana z elementem męskim (symbol falliczny), reprezentuje też symbol powietrza oraz jest manifestacją woli. Różdżka jest więc w prostej linii spadkobierczynią berła, symbolu władzy, prawości i postanowienia. W rytuałach jest narzędziem uniwersalnym, służącym do kierowania energią używaną w praktykach magicznych. Należy zaznaczyć, że niektóre tradycje nakazują posiadanie oprócz różdżki także kostura, czyli grubszego, jesionowego lub dębowego kija o długości około półtora metra. Kostur jako narzędzie magiczne wywodzi się w prostej linii od kija pasterskiego, który był jedną z pierwszych oznak powagi i potęgi wśród ludów pasterskich Bliskiego Wschodu. Kostur, jak twierdzą magowie, kojarzy się głównie z wędrówką i kijem stosowanym do walki, przez co ma być narzędziem bardziej prymitywnym od delikatniejszej i subtelniejszej różdżki wiązanej z tradycyjną magią rytualną. Jeżeli już jest stosowany, to jedynie do wyznaczania kręgu bądź punktów w jego obrębie.

Noże rytualne Athame i Bolline:
Athame – za tą enigmatyczną nazwą kryje się sztylet o czarnej rękojeści i obosiecznym ostrzu. Służy do zakreślania kręgu i wycinania magicznych znaków. Uważa się, iż za pomocą Athame czarujący może w dowolny sposób kierować energią, przez co narzędzie pełni też czasem funkcje różdżki.
Bolline to rytualny nóż o białej rękojeści. Wywodzi się od druidycznego sierpa, używanego do ścinania jemioły rosnącej w świętych dębowych gajach. Dziś nie jest już wymagany sierpowaty kształt ostrza, jednak pierwotne znaczenie pozostało – Bolline używa się głównie do ścinania ziół wykorzystywanych w praktykach magicznych, a także do wykonywania innych narzędzi, kreślenia symboli w wosku lub drewnie. Nóż ten służy jedynie do czynności przygotowawczych, nie bierze udziału we właściwym rytuale. Opozycja barw czarny – biały wydaje się nie mieć w wypadku Athame i Bolline tak wartościującego znaczenia, jakie spotyka się zazwyczaj w kulturze europejskiej. Przywykliśmy kojarzyć poszczególne barwy z konkretnymi fragmentami rzeczywistości, co ma szczególne znaczenie w praktykach magicznych, często zasadzających się właśnie na oddziaływaniu danych kolorów. „Na podstawowym doświadczeniu egzystencjalnym opiera się zestawienie opozycji czerni, która w istocie nie jest barwą, lecz raczej jej zaprzeczeniem (brakiem), i bieli, jako koloru najdoskonalszego.” Czerń najczęściej wiąże się z nocą, śmiercią, regresem, negacją i chaosem, ze sferą demonów i bóstw podziemnych. Biel jest tradycyjnie kojarzona z dniem, jasnością ciała i umysłu, ze sferą bóstw niebiańskich, słonecznych. Zwraca też uwagę swoista dwuznaczność bieli: „Kolor biały (...) ostrzegał przed nieuprawnionym kontaktem z nieczystością i obcością sacrum, ponieważ styczność taka skończyć się mogła tabuizacją tego, kto zetknie się ze świętością.” W tym kontekście ciężko podać przyczynę, dla której w praktykach rytualnych używany jest właśnie Athame. Spotyka się wyjaśnienia, jakoby czerń posiadała zdolność magazynowania i przewodzenia energii, przez co lepiej spełnia się w czynnościach magicznych; co ciekawe, taka właśnie symbolika czerni wywodzona jest przez magów ze współczesnej wiedzy na temat optycznych właściwości poszczególnych materiałów, nie ma więc uzasadnienia w kulturze pogańskiej, lecz w badaniach naukowych. Athame i Bolline wydają się spuścizną noży rytualnych, używanych do składania krwawej ofiary ze zwierzęcia bądź człowieka. Oba noże (zwłaszcza Athame) przeznaczone są do czynności czysto symbolicznych, takich jak kreślenie znaków czy wzmacnianie znaczenia rytualnych gestów rąk. Przedmiot rytualny stał się więc narzędziem czysto magicznym. W przypadku noży warto zwrócić uwagę na symboliczne znaczenie przypisywane żelazu. W tradycji pogańskiej jest ono przede wszystkim inicjatorem swoistej zmiany, przekształcającej Naturę w Kulturę, czas mitu w czas historyczny; w mitologii greckiej pojawienie się żelaza powoduje koniec Złotego Wieku, czasu rajskiej szczęśliwości. Jako budulec narzędzi rolniczych i broni symbolizuje panowanie człowieka nad światem przyrody. Najważniejszym tropem jest jednak pierwotny zakaz kontaktu przedmiotów żelaznych z sacrum w obawie przed naruszeniem jego porządku, przed rozbiciem go i skalaniem substancją powiązaną z porządkiem przemijalnego czasu historycznego. Żydzi do obróbki kamienia przeznaczonego na ołtarz nie używali żelaznych narzędzi, w starożytnej Grecji i Rzymie obowiązywał zakaz wnoszenia żelaznych przedmiotów do świątyni, celtyccy druidzi do ścinania świętej jemioły wykorzystywali sierpy ze złota. Skąd więc owo odstępstwo od przekazów pogańskich? Właściwym tropem może się okazać stosowanie przez pogan żelaza w praktykach magicznych chroniących przed mocami demonicznymi; twardość i ostrość żelaza, a także jego powiązanie ze sferą kary i śmierci (jako tworzywo broni) czyniło z niego doskonały środek zapobiegający atakom złych mocy. Po raz kolejny więc okazuje się, że praktyka magii ceremonialnej więcej czerpie z tradycji magicznej niż religijnej. Wśród magów najczęściej spotyka się interpretację Athame i Bolline jako symboli fallicznych, przedstawiających aspekt męski, czyli Boga. Są one również powiązane z żywiołem powietrza.
C. D. N.